اقامتگاه‌های بوم‌گردی، راهی برای حفظ هویت و اصالت قزوین؛ از ويژگيهاي جوامع مدرن كاهش معنادار جمعيت روستاي و شهرنشيني گسترده (گاهي تا 70 درصد جمعيت يك كشور) است. قطع ارتباط مردم از طبيعت و افسردگي ناشي از محبوس شدن در شهر نيروي محرك بسياري از مردم در يك دهه گذشته براي بازگشت به روستاها يا دل طبيعت شده است. خوابيدن در يك كلبه روستايي حالا نه نشانه عقبماندگي كه اقدامي براي تجديد قوا و بازآمادگی به شهرهاي شلوغ و ترافيكزده و آلودهاي است كه همه ميدانيم به رغم امكانات متعدد عملا به واسطه استرس و آلودگي تبديل به قتلگاه تدریجی روح وجسم ما شده‌اند. در چنين فضايي بومگردي امكاني است براي كشاندن چند روزه افراد به سكوت پرمعنای شب‌هاي كوير يا نمناكي لطيف جنگل سرسبز يا زندگي ميان عشاير.
بومگردي و انواع اقامتگاه ها
بوم‌گردی یا اکوتوریسم سفری طی آن علاوه بر آشنایی با فرهنگها و شرایط زندگی، محیط زیست، طبیعت و آثار باستانی و دیدنی هر منطقه، نوعي آموزش و اقدام عملي براي محافظت از طبيعت و تمجيد و احياي سنتهاي اصيل هم در كنار آن براي و از سوي مسافران بايد صورت گيرد.
اما اقامتگاههاي بوم‌گردی چند نوع واحد اقامتی را در بر ميگيرد: خانه‌های روستایی و تاریخی که گاهي با مصالح مدرن اما با همان نقشه و نماي قديمي بازسازی و مرمت شده‌اند، بوم کلبهها كه در نقاط دور افتاده كوهستاني يا جنگلي بکر و دست نخورده ساخته شده‌اند، سياه چادرهای عشایری و در نهايت اکو کمپهای کویری و طبیعتگردی هستند.
هر چهار فصل ميتوانيم!
از ویژگیهای منحصر به فرد سفرهای بوم‌گردی در ایران میتوان به چهار فصل بودن کشور عزیزمان اشاره کرد که در هر فصلی و در هر منطقه ای با جاذبه‌های چشم نوازش واحدهای اقامتی مناسب آن فصل میزبان آرامش طبیعت دوستان و گردشگران عزیز است، لازم به ذکر است یکی از اهداف بوم‌گردی ایجاد ارتباط سالم با طبیعت است که گردشگران با مراقبت و رفتارهای درست خود خدشهایی به طبیعت و محیط زیست وارد ننمایند.
آشنايي با فرهنگ اصيل و در عين حال اقتصادي بودن
هدف از بوم گردي زندگي نزديك به طبيعت نيست بلكه كشف رسوم اصيل گذشتگان در ارتباط است از اين رو اصولا اقامتگاه‌های بوم‌گردی در اقصی كشور با توجه به موقعیت جغرافیایی و فرهنگ آن منطقه شكل بگيرد به عنوان مثال در برخی بومگردیها سرویس بهداشتی اختصاصی داخل اتاق ها قرار ندارد که این مورد جزو درستترین رسوم گذشته است.
همچنين وسایل و حتي تزئینات آن واحد بومي حتيالامكان باید منعكس كننده شرایط و فرهنگ همان منطقه باشد و در مجموع اقامتگاههاي جذاب بومگردي معمولا خانه‌های روستایی و قدیمی با معماری کاملا سنتی هستند که در بافت تاریخی شهر یا روستا قرار دارند. همچنين از دلایل اصلی انتخاب این نوع واحدهای اقامتی هزینه کمتر آنها نسبت به هتلهای چند ستاره پرتجملات و رونق اقتصاد محلی منطقه اشاره کرد بنابراين بايد از لحاظ قيمتي تابع نظارت و قوانين باشد تا عملا به لحاظ اقتصادي به نقيض فلسفه خود يعني سادگي و دور از تجمل تبديل نشوند.
اهمیت حفظ هویت و اصالت در عصر جهانی شدن
توسعه بيمهار تكنولوژي و شهرنشيني زير سلطه رسانههاي بينالمللي به جهاني شدن ارزشها و سبك خاصی از زندگي شهري ودر واقع يكسانسازي و تخريب تنوع سبك‌هاي زندگی گونهگون بشري انجاميده است. زندگي در بانكوك، نيويورك و تهران و توكيو يا پكن به رعم برخي اختلافات اكنون معناي يكساني دارد. ترافيك، آلودگي، تجمع در مترو، كار سخت و استرسزا و دوري از خويشاوندان و طبيعت.
ما در شهرهايي شلوغ، به شكلي رقتانگيز منزوي و تكافتاده ميلوليم و براي جبران اين انزوا به شبكههاي اجتماعي پناه ميبريم كه ظاهرا ما را به ميليون كاربر همعلاقه و همكار متصل كند اما در حقیقت انزواي ما را تعميق ميكند و با تصاويري فریبنده از سلبريتيها و اظهارات و اقدامات خارقالعاده اينفلونسرها مرتب ما را از ما خالي ميكند و به جاي هويت تاريخ و اصالت فرهنگي خود نوعي احساس برابري “شهروند جهاني بودگي” را القا ميكند. بسياري از ما بعد از مدتی تجربه اين هياهو جهاني، احساس عدم تعلق به اين شهر جهاني پيدا ميكنيم و گرايش به فهميدن زندگي آرام اما معنادار نياكانمان نوعي طبيعتدرمانی براي روان هياهو زده ما رقم میخورد.
بومگردي در اين فضا امكاني است براي بريدن از هياهوي شهرها و تلون فضاي مجازي و حضور پر تامل در طبیعت و پيوستن به روح هويت و اصالت گذشتگان ما. هزاران روستاي اكنون خلوت شده و تنوع جغرافيايي كم نظير كشورمان كه فرصت بومگردي را در چهار فصل سال براي ما فراهم ميآورد، صنعت گردشگري را از معناي هتلخوابي و خیابانگردی دور كرده است و گزينههاي زيادي پيش روي گردشگراني گذاشته است كه ميخواهند ضمن تجربه حضور در طبیعت در عين حال از خطرات كمپينگ در طبیعت وحشی هم دور باشند.
جاذبه‌های قزوین و خبرهای خوش توسعه بوم گردی
قزوين استاني منحصر به فرد است كه شما در آن از سويي ميتوانيد آب و هواي مرطوب شمالي و از طرف ديگر سرماي شبانه كويري را توامان در يك شبانه روز تجربه كنيد. باد سرد قزوين در كنار مراتع و دشتهاي حاصلخير قزوين و در کنار جاذبههایی چون كوههاي منطقه الموت و قلعه افسانهای حسن صباح، ميتواند تجربه متفاوتي در بومگردي به شما ارائه دهد. گردشگری قزوین در حوزه بوم‌گردی از تنوع خوبی برخوردار است و گزینه متعددی از كلبههاي تمام چوبي در منطقه الموت تا خانههاي گلي با سقف چوبي در منطقه بامسان و روستاي الولك پیش روی گردشگران بگذارد.
اسفند ماه گذشته نادرمحمدی معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین از آمادگی ۱۱ اقامتگاه بوم‌گردی استان با ظرفیت ۴۴۰ نفر برای پذیرایی از مهمانان نوروزی آن سال سخن گفت و از در حال احداث بودن ۲۸ پروژه بوم گردی نیز در سطح روستا‌های استان خبر داد. وی اظهار امیدواری کرد بیشتر این اقامتگاه‌ها با اعطای تسهیلات سال 1402 به بهرهبرداری برسد.
به گفته این مقام مسوول اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاها علاوه بر اینکه موجب آشنایی مسافران و گردشگران با سنت، فرهنگ و آیین و رسوم و میراث قزوین می‌شود، منافع اقتصادی نیز برای اهالی روستای منطقه هم به دنبال دارد.
محمدي ضمن اعلام تسهیلات ارزان قیمتی دولتي تا سقف ۷۰ درصد از اعتبارات مورد نیاز جهت احداث اقامتگاه‌های بوم گردی در حوزه گردشگری قزوین تاکید کرد که برای احداث چنین اقامتگاه‌هایی اولویت شکلگیری این پروژه‌ها در داخل بافت روستا است و در این مسیر باید در طراحی، ارایه خدمات و فضاسازی‌ها نیز از فرهنگ و سنت‌ها و میراث قزوین الهام گرفته شود.
ظرفیت‌های بکر كافي نيست، مديريت مهم است
خبرگزاري مهر در سال 1398 در گزارشي درباره دریاچه اوان در الموت معروف به نگين الموت قزوین از نبود مدیریت متمرکز و اقامتگاه در اين منطقه خبر داد و بر ضرورت تهیه طرح جامع و مشارکت محلی براي بهرهگيري از استعداد گردشگری این منطقه تاکید کرد.
اين دریاچه زیبا در فاصله ۷۵ کیلومتری شهر قزوین جدا از زیبایی‌های بکر و دستنخورده ماهیگیری، امكان آب تنی و قایقسواری و در پاییز امكان مشاهده پرندگان مهاجری مانند قو، غاز و مرغابی را براي گردشگردان فراهم ميآورد. تاکنون چند شرکت تعاونی برای سازماندهی امور گردشگری دریاچه اوان وارد عمل شده‌اند که در نهایت نتوانستند رضایت مردم منطقه و گردشگران ایرانی و خارجی را جلب کنند به گفته غلامرضا محبی کارشناس گردشگری با تاکید بر مطالعات امکانسنجی پیش از ساختن تأسیسات گردشگری در این منطقه، اضافه کرد: از آنجایی که باغ، زمین و خانه‌های مردم در کنار دریاچه اوان واقع شده‌اند، باید ورود گردشگران به این ناحیه حساب شده باشد؛ چرا که در سالیان گذشته، هجوم بیرویه گردشگران سبب تخریب باغات مردم و به هم خوردن اکوسیستم منطقه شده است.
نبود مدیریت متمرکز در ناحیه گردشگری
ازسوي ديگر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین هم نبود مدیریت متمرکز در ناحیه گردشگری اوان را بزرگترین مشکل این منطقه توصیف کرد و گفت: اتفاق‌هایی که در چند سال اخیر برای گردشگران و ساکنان این منطقه روی داده، نتیجه نوعی بی نظمی در تولیت دریاچه است و به نظر می‌رسد مدیریت خاصی برای رفع مشکلات این منطقه وجود ندارد.
قدرتاله مهدیخانی با تاکید بر ضرورت بکارگیری ساکنان بومی منطقه در حفظ، حراست و مدیریت گردشگری آن و همينطور لزوم آموزش اهالی منطقه به عنوان الزامی براي ناحیه نمونه گردشگری اوان افزوده است كه وقتی جایی را به عنوان منطقه نمونه گردشگری تعیین می‌کنیم، باید زیرساختهای لازم را هم برای جذب و پذیرایی از گردشگران تعریف کنیم تا اهالی و زیست بوم منطقه از این حیث صدمه نبیند.
از سوی دیگر، علیرضا خزائلی مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان هم بر لزوم حفاظت همه جانبه از موقعیت‌های زیست محیطی دریاچه اوان تاکید کرد و گفت: از آنجایی که این دریاچه جزو تالاب‌های ملی کشور است، قطعاً هر نوع بهره برداری از آن و سرمایهگذاری در این منطقه باید با در نظر گرفتن شرایط زیستمحیطی انجام شود که در این بین رعایت قوانین و مقررات حفظ تالاب توسط سازمان حفاظت محیط زیست پایش خواهد شد.
اما پیمان پیرمرادی، مدیرکل دفتر فنی استانداری با یادآوری اینکه در کنار تهیه طرح جامع اوان، ضرورت دارد در جهت تأمین حداقل نیازهای این ناحیه گردشگری اقدام کنیم، بیان کرد: تأمین امنیت و روشنایی دریاچه و ایجاد اقامتگاه بوم‌گردی باید اولین کارهای ما باشد تا بیش از این شاهد مرگ افراد در اثر غرق شدن و سرگردانی گردشگران نباشیم.
نتیجه‌گیری:
اقامتگاه‌های بوم‌گردی، راهی برای حفظ هویت و اصالت قزوین؛ بومگردي از سويي فرصتي بينظير براي شهرنشيان فراري از هياهوي ترافيك و استرس روزمره و فشار كاري و كمك به اقتصاد روستايي و همينطور بازشناساندن فرهنگ اصيل و امكان تعمق وتامل درباره هويت ملي است و از سوي ديگر همچنان كه مورد درياچه الوان نشان ميدهد بوم‌گردی ميتواند به سبب نبود مديريت متمركز و نبود زيرساختهاي مناسب در استانهایی مانند قزوین هم براي مسافران ماجراجويي خطرناكي شود و هم به محيط زيست منطقه و همينطور به آرامش مردم محلي آسيب جدي وارد سازد.
شايد ايجاد يك مركز تحقيقات بومگردي براي مديريت و اعمال استاندارهاي ملي توسط سازمان گردشگري و ميراث فرهنگي در همكاري با دانشگاه و پژوهشگاه هاي كشور راهي باشد براي جلوگيري از پراكندهكاري و آسيبهاي احتمالي بومگردي غير مسولانه. با توجه به رتبه بالای صنعتی استان قزوین در کنار طبیعت بکر و در عین حال ظرفیت بالای دانشگاهی، بیگمان امکان ترجمه این ظرفیتها در حوزه گردشگری از نوع بوم‌گردی و درمانی وجود دارد.
بدون دیدگاه