آنچه که باید درباره بیماری کبد بدانید. کبد یا جگر یکی از اعضای مهم و حیاتی است که سمت راست شکم و زیر دنده‌ها قرار دارد و برای تامین انرژی از طریق غذا، دفع سموم و مواد مضر و مقابله با عفونت‌ها به بدن کمک می‌کند. تمام مواد خوراکی و نوشیدنی در این عضو بدن بررسی و به انرژی تبدیل می‌شوند. کبد مواد مغذی را به ترکیب مواد مورد نیاز و قابل استفاده در بدن تغییر می‌دهد و سمومی را که وارد بدن شده‌اند (ماده‌ی شیمیایی و غیرشیمیایی که نباید در بدن بماند) فیلتر می‌کند تا دفع شوند.
این عضو حیاتی با استفاده از صفرا به گوارش چربی، ویتامین‌های محلول در چربی و مواد مغذی دیگر کمک می‌کند و در شکستن و ذخیره‌ی قند‌ها نیز تاثیر دارد.
کبد به نسبت سن و جنسیت اندازه‌های متفاوت دارد ولی در فرد سالم بزرگسال قطر آن حدود ۱۴ سانتی‌متر است. کبد سمت راست شکم و درست زیر قفسه سینه قرار دارد و اگر به دلیل بیماری بزرگ‌تر از حد طبیعی شده باش، ممکن است پزشک بتواند آن را هنگام فشار دادن شکم شما لمس و حس کند.
بیماری کبد چیست؟
آنچه که باید درباره بیماری کبد بدانید. بیماری کبد به هر نوع بیماری گفته می‌شود که مستقیماً بر کبد تأثیر بگذارد و انواع مختلفی دارد که بعضی از آن‌ها قابل درمان و بعضی غیرقابل درمان هستند. بعضی ناگهانی شروع می‌شوند و بیشتر آن‌ها در طول زمان پیشرفت می‌کنند. به عنوان مثال نارسایی حاد کبد ناگهانی اتفاق می‌افتد ولی سایر بیماری‌های کبد در طول زمان و به کندی پیشرفت می‌کنند و معمولا علائمی ندارد و دیر تشخیص داده می‌شوند. بیماری کبدی درمان نشده می‌تواند به نارسایی و سرطان کبد منجر شود. برخی از انواع بیماری های کبدی مانند هپاتیت C قابل درمان هستند و برخی دیگر مانند سیروز کبدی غیر قابل درمان هستند اما با کمک داروها و روش‌های مختلف شدت و عوارض آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
بیماری کبد معمولا در مراحل اولیه بدون علامت هستند و تشخیص داده می‌شوند. گاهی اوقات بیماری کبدی اولیه به‌طور تصادفی مثلا در آزمایش‌های معمول خون یا آزمایش‌هایی برای تشخیص یک مشکل دیگر ممکن است نشانه‌هایی از بیماری کبد دیده شود. سی‌تی‌اسکن برای مشکلات دیگر مانند کلیه می‌تواند کبد چرب یا حتی جای زخم را نشان دهد.
انواع بیماری‌های کبد
هپاتیت به معنای التهاب کبد است و انواع مختلفی دارد که عامل ایجاد سه نوع این بیماری ویروس‌ها هستند.
هپاتیت A.
این بیماری از طریق تماس و ارتباط نزدیک، مواد مخدر تزریقی و غذا و نوشیدنی مشترک از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند. اکثر مردم با خوردن یا نوشیدن موادی که از طریق مواد مدفوع آلوده شده است به هپاتیت آ مبتلا می‌شوند. تعجب می‌کنید که چطور ممکن است ماده‌ی غذایی با مواد مدفوع آلوده شود؟ اگر سبزیجات و میوه‌ها روی زمین آلوده باشند و خوب شسته و ضدعفونی نشوند، اگر آب آشامیدنی بهداشتی نباشد و از چشمه یا برکه آب بنوشید، اگر فرد بیمار پس از دستشویی دست‌هایش را به خوبی و درستی نشوید و به ماده‌ی غذایی دست بزند یا برای شما غذایی آماده کند و… ویروس وارد بدن شما می‌شود و بیمارتان می‌کند.
به همین دلیل هپاتیت A می‌تواند به راحتی در مناطق شلوغ یا در شرایط غیربهداشتی مانند سیل و سایر بلایای طبیعی و انسانی پخش شود. اگر بیماری حاد نباشد ممکن است علائمی نداشته باشید و طی 6 ماه بدون آسیب طولانی مدت خود به خود از بین برود.
هپاتیت B.
ویروس هپاتیت B در مایعات و مخاط‌های بدن مثل بزاق دهان، ادرار، منی، شیر، خون و… وجود دارد. از طریق رابطه جنسی محافظت نشده، مصرف مواد مخدر با سورنگ مشترک به فرد سرایت می‌کند. این ویروس از طریق خالکوبی و پیرسینگ هم منتقل می‌شود. اگر هپاتیت B بیش از 6 ماه طول بکشد و درمان نشود، احتمال ابتلا به سرطان کبد یا سایر بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. ویروس این بیماری در بدو تولد از مادر به نوزاد منتقل می‌شود.
هپاتیت C.
ویروس این بیماری از طریق خون آلوده، مصرف مواد مخدر با سرنگ مشترک یا در ارتباط با HIV، ممکن است به آن مبتلا شوید. پزشکان و کادر درمان نیز ممکن است به‌طور تصادفی از طریق یک سوزن یا تیغ جراحی به این ویروس آلوده شوند. ممکن است پس از ورود ویروس به بدن تا چندین سال نهفته باقی بماند.
هپاتیت خود ایمنی.
بر خلاف هپاتیت A، B و C، این نوع هپاتیت را سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌کند. به دلایلی سیستم ایمنی بدن به سلول‌های کبدی حمله می‌کند و باعث آسیب می‌شود و می‌تواند به سایر اختلالات و حتی نارسایی کبد منجر گردد. هپاتیت خود ایمنی دختران و زنان را بیشتر از پسران و مردان مبتلا می‌کند.
سیروز کبدی
سیروز کبدی یک بیماری مزمن است که در طول زمان ایجاد می‌شود و تا مدت‌ها علامتی ندارد. وقتی کبد به هر دلیلی (مثلا عفونت، هپاتیت، مصرف الکل و…) آسیب می‌بیند، هر بار این آسیب‌های کوچک را ترمیم می‌کند. اما وقتی میزان تخریب و فشار زیاد باشد یا همزمان چند مشکل پیش بیاید میزان بافت و سلول‌های آسیب‌دیده بازیابی و ترمیم پیدا نمی‌کنند و عملکرد کبد مختل می‌شود.
در واقع سیروز کبدی نتیجه‌ی بیماری و آسیب‌های دیگر است و در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد و اگر پیشرفت کند می‌تواند باعث نارسایی کبدی و از دست رفتن این عضو مهم شود.
دلایل ایجاد سیروز کبدی:
- مصرف طولانی مدت الکل
- ابتلا به هپاتیت ویروسی
- اضافه وزن و چاقی
- دیابت
- رابطه جنسی محافظت نشده
- سابقه بیماری کبدی
- مصرف مواد مخدر
بیماری‌های کبدی مرتبط با الکل
آنچه که باید درباره بیماری کبد بدانید. بیماری‌های کبد الکلی به دلیل مصرف زیاد الکل ایجاد می‌شود و در میان افرادی رایج است که الکل زیادی می‌نوشند. هپاتیت الکلی و کبد چرب الکلی بیماری‌هایی هستند که به دلیل مصرف الکل ایجاد می‌شوند و با مصرف بیشتر این ماده، میزان آسیب به کبد هم بیشتر می‌شود. این بیماری‌ها فقط افراد معتاد به الکل یا کسانی را که سال‌ها الکل نوشیده‌اند، درگیر نمی‌کنند. اگر کسی که هیچ وقت الکل نمی‌خورده یا مقدار مصرفش کم بوده است، در یک دوره‌ی کوتاه مدت الکل زیادی بنوشد، ممکن است به این بیماری مبتلا شود.
بیماری کبد چرب غیرالکلی
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) وقتی پیش می‌آید که چربی بیش از حد در کبد شما وجود داشته باشد و این چربی اضافی می‌تواند کبد را ملتهب کند. کبد چرب غیرالکلی در سراسر جهان و همین‌طور در ایران شیوع بالایی دارد و شایع‌ترین بیماری مزمن کبدی است که حتی کودکان و بعضی افراد لاغر را هم درگیر کرده است.
کبد چرب غیرالکلی از درجه یا مرحله‌ی پایین شروع می‌شود و با گذشت زمان پیشرفت می‌کند. اگر بیماری در درجه (گریدهای) پایین تشخیص داده و درمان شروع شود، خطر جدی نیست. پیشرفت کبد چرب و رسیدن به درجه (گریدهای) بالا می‌تواند خطرناک باشد.
در بعضی موارد ممکن است فرد به شکلی تهاجمی از بیماری کبد چرب مبتلا شود که با التهاب کبد همراه است و می‌تواند به نارسایی کبدی تبدیل شود.
دلایل ابتلا به کبد چرب غیرالکلی:
- چاقی و چاقی شکمی
- کلسترول بالا
- دیابت نوع ۲
- نداشتن فعالیت بدنی
- تغذیه ناسالم
- مصرف کم سبزیجات و میوه تازه
- مصرف زیاد شکر و کربوهیدرات
کبد چرب درمان نمی‌شود و هیچ داروی قطعی ندارد ولی باید جلوی پیشرفت یا شدت آن گرفته شود. تغییر روش زندگی، کاهش وزن، تغییر نوع تغذیه، ورزش، کاهش کلسترول، کم کردن مصرف نان و شکر بعضی روش‌های کنترل این بیماری هستند.
کبد چرب کودکان
در سال‌های اخیر میزان ابتلای کودکان و نوجوانان به کبد چرب به شکل نگران‌کننده‌ای افزایش پیدا کرده است که در صورت درمان نشدن می‌تواند به بیماری مزمن کبدی و حتی نارسایی و از دست دادن کبد منجر شود.
دلایل کبد چرب کودکان:
- چاقی و اضافه وزن
- نداشتن فعالیت بدنی
- تغذیه ناسالم
- مصرف کم میوه‌ها و سبزیجات
- پیش دیابت و دیابت
- آپنه خواب
سرطان کبد
سرطان کبد دو نوع است: اولیه یا ثانویه. منشأ و علت شروع سرطان اولیه خود کبد یا یکی از اجزای آن و سه نوع است: سرطان سلول‌های کبد، سرطان مجرای صفراوی و سرطان رگ‌های کبد. در سرطان کبد ثانویه، بیماری از بخش دیگری از بدن مثلا روده بزرگ، معده یا ریه شروع می‌شود و با متاستاز به کبد می‌رسد.
سرطان کبد ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشد ولی بسیاری از افراد در مراحل اولیه بیماری علامت خاصی ندارند، خصوصا در نوع خوش‌خیم.
بعضی علائم سرطان کبد:
- احساس ناخوشی در شکم، درد یا حساسیت شکم به لمس شدن
- زردی یکی از نشانه‌های شایع سرطان کبد است. پوست و سفیدی چشم، زرد می‌شوند
- تغییر رنگ مدفوع به سفید و گچی
- حالت تهوع یا استفراغ
- کبودی روی پوست
- احساس ضعف و خستگی زیاد
- بی‌اشتهایی
علت سرطان کبد:
دلیل قطعی سرطان کبد مشخص نیست ولی بعضی عوامل احتمال بیماری را افزایش می‌دهد که سابقه‌ی خانوادگی و ژنتیکی یکی از آن‌هاست. سرطان کبد بین مردان شایع‌تر است و عوامل دیگری نیز می‌تواند در ابتلا به آن نقش داشته باشد:
- سن بالای ۵۰ سال و افزایش آنزیم‌های کبدی
- عفونت هپاتیت B و C و درمان نشدن آن
- نوشیدن الکل
- سیروز کبدی
- چاقی و دیابت هم خطر سرطان را بالا می‌برند
بدون دیدگاه