در فصول گرم سال، به‌ویژه در روزهایی که دمای هوا سر به فلک می‌کشد، آسایش و آرامش جای خود را به نگرانی و چالش‌های سلامتی می‌دهد. در میان این دغدغه‌ها، یکی از جدی‌ترین تهدیدها، متوجه قلب است؛ عضوی حیاتی که در مواجهه با گرمای شدید، تحت فشار بی‌سابقه‌ای قرار می‌گیرد. با افزایش بی‌سابقه دما در ایران، متخصصان قلب هشداری جدی می‌دهند: گرما؛ قاتل خاموش قلب های بیمار است و می‌تواند برای بیماران قلبی بسیار خطرناک باشد و احتمال آریتمی، افت فشار خون و حتی ایست قلبی را به طور چشمگیری افزایش دهد. این مقاله، راهنمایی جامع برای شناخت این خطرات و راه‌های مقابله با آن‌هاست تا تابستانی امن‌تر را تجربه کنید.
قلب در تب تابستان: نگاهی به پشت پرده‌های خطر
دکتر رضا روان‌پارسا، متخصص قلب و عروق و فوق‌تخصص آنژیوپلاستی، با تأکید بر تأثیر مخرب گرما بر سلامت قلب، آمارهایی نگران‌کننده را مطرح می‌کند:
- افزایش اورژانس‌های قلبی: طبق گفته دکتر روان‌پارسا، موارد اورژانس قلبی در تابستان تا ۲۰٪ افزایش می‌یابد. این آمار نشان‌دهنده فشار مضاعفی است که گرما بر سیستم قلبی‌عروقی وارد می‌کند.
- افزایش خطر مرگ با هر درجه: نکته‌ای تأمل‌برانگیز این است که هر یک درجه افزایش دما، خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی را تا ۳٪ بالا می‌برد. این ارتباط مستقیم، اهمیت توجه به دما و مراقبت از قلب را به وضوح نشان می‌دهد.
- فشار بر قلب برای خنک شدن: در هوای گرم، بدن برای حفظ دمای طبیعی خود، نیاز به خنک شدن دارد. این فرآیند، از طریق تعریق و گشاد شدن عروق خونی انجام می‌شود تا گرما را از دست دهد. برای انجام این کار، قلب مجبور است خون بیشتری را پمپاژ کند تا گرما را به سطح پوست برساند. این تلاش مضاعف و فشار بیشتری که به قلب وارد می‌شود، برای بیماران قلبی که از قبل دچار ضعف یا نارسایی هستند، می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟ گروه‌های آسیب‌پذیر
رچه گرما برای همه افراد می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما برخی گروه‌ها بیشتر در معرض خطر هستند و باید مراقبت‌های ویژه‌ای را در پیش بگیرند:
- بیماران با سابقه نارسایی یا سکته قلبی: قلب این افراد از قبل ضعیف شده است و توانایی کمتری برای مقابله با فشار ناشی از گرما دارد.
- سالمندان: با افزایش سن، توانایی بدن در تنظیم دما کاهش می‌یابد و سیستم‌های دفاعی بدن ضعیف‌تر می‌شوند.
- بیماران دیابتی یا پرفشاری خون: این بیماری‌ها خود به سیستم عروقی آسیب می‌رسانند و بدن را در برابر گرما آسیب‌پذیرتر می‌کنند.
- افرادی که داروهای ادرارآور (دیورتیک) مصرف می‌کنند: این داروها باعث افزایش دفع مایعات از بدن می‌شوند که در هوای گرم، خطر کم‌آبی و کاهش حجم خون را به شدت بالا می‌برد.
سپر دفاعی در برابر گرما: توصیه‌های حیاتی برای محافظت از قلب
خوشبختانه، با رعایت نکات ساده اما حیاتی، می‌توان تا حد زیادی از خطرات گرما برای قلب کاست. رعایت این توصیه‌ها، به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر، ضروری است:
- مصرف فراوان مایعات: مایعات زیاد بنوشید، حتی بدون احساس تشنگی. آب، بهترین نوشیدنی برای هیدراته نگه داشتن بدن است. از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی که باعث کم‌آبی می‌شوند، پرهیز کنید. البته، بیماران خاص (مانند بیماران با نارسایی قلبی شدید که محدودیت مایعات دارند) باید حتماً با پزشک خود مشورت کنند تا میزان مایعات مصرفی تنظیم شود.
- پرهیز از فعالیت در ساعات اوج گرما: از انجام فعالیت‌های بدنی شدید یا قرار گرفتن در معرض آفتاب مستقیم در ساعات گرم روز (معمولاً ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) خودداری کنید. اگر ناچار به خروج از منزل هستید، لباس‌های سبک و روشن بپوشید و از کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
- عدم تغییر خودسرانه داروها: هرگز داروهای قلبی خود را بدون مشورت و نظر پزشک تغییر ندهید. برخی بیماران تصور می‌کنند با کاهش فشار خون در گرما، باید دوز داروها را کم کنند که این کار می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
- ماندن در محیط‌های خنک و دارای تهویه: تا حد امکان در محیط‌های خنک با تهویه مناسب (مانند منزل با کولر یا پنکه، یا فضاهای عمومی خنک) بمانید. اگر به کولر دسترسی ندارید، با باز گذاشتن پنجره‌ها در شب و استفاده از پنکه، به گردش هوا کمک کنید.
- جدی گرفتن علائم هشدار: به علائم بدن خود توجه ویژه‌ای داشته باشید. علائم هشداردهنده‌ای مانند تنگی نفس، سرگیجه، ضعف ناگهانی، حالت تهوع، و به خصوص درد یا فشار در قفسه سینه را کاملاً جدی بگیرید و در صورت مشاهده آن‌ها، فوراً و بلافاصله به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
تابستانی امن با قلبی سالم
گرما، بی‌شک یکی از چالش‌های مهم فصول گرم سال است، اما با آگاهی و رعایت نکات پیشگیرانه، می‌توان آن را به خوبی مدیریت کرد. قلب ما، این موتور حیاتی بدن، در برابر ناملایمات محیطی آسیب‌پذیر است و وظیفه ماست که در برابر گرما؛ قاتل خاموش قلب های بیمار، سپر محافظی برای آن باشیم. با نوشیدن آب کافی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین در اوج گرما، می‌توانید از خود مراقبت کنید. همچنین، توجه جدی به توصیه‌های پزشکی برای به حداقل رساندن خطرات گرما برای قلب‌های بیمار ضروری است. به این ترتیب، می‌توانیم تابستانی امن و سرشار از سلامتی را تجربه کنیم.به یاد داشته باشید، سلامتی شما گران‌بهاترین دارایی شماست؛ در حفظ آن کوشا باشید.