چگونه بفهمیم که فرزندمان دچار اختلال اضطرابی است؟

چگونه بفهمیم که فرزندمان دچار اختلال اضطرابی است؟ ترس و اضطراب، احساساتی طبیعی و بخشی از تجربه انسانی هستند. کودکان نیز مانند بزرگسالان، در مراحل مختلف رشد خود، ترس‌ها و نگرانی‌هایی را تجربه می‌کنند. اما گاهی این ترس‌ها از حالت طبیعی فراتر رفته و به اختلال اضطرابی تبدیل می‌شوند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این اختلالات، نقش مهمی در سلامت روان و آینده کودکان دارد.

نشانه‌های اختلال اضطرابی در کودکان

تشخیص اختلال اضطرابی در کودکان، به دلیل شباهت برخی از علائم آن با رفتارهای طبیعی کودکان، می‌تواند دشوار باشد. با این حال، برخی از نشانه‌ها می‌توانند به شما در تشخیص این اختلال کمک کنند:

بسیار خب، در اینجا شرح مفصل هر بخش از نشانه‌های اختلال اضطرابی در کودکان، بدون استفاده از بولت پوینت و در قالب دو پاراگراف برای هر بخش ارائه می‌شود:

نگرانی‌های مداوم و بیش از حد

کودکان مبتلا به اختلال اضطرابی، اغلب درگیر چرخه بی‌پایانی از نگرانی‌ها هستند. این نگرانی‌ها، که اغلب غیرمنطقی و اغراق‌آمیز به نظر می‌رسند، می‌توانند طیف وسیعی از موضوعات، از مسائل مدرسه و روابط دوستانه گرفته تا نگرانی‌های مربوط به سلامت خانواده و آینده را شامل شوند. این کودکان، به طور مداوم در حال پیش‌بینی بدترین سناریوها و تجسم فجایع احتمالی هستند. ذهن آن‌ها همواره درگیر افکار منفی و سوالات بی‌پاسخ است که باعث ایجاد احساس ناامنی و ترس در آن‌ها می‌شود.

این نگرانی‌های مداوم، تأثیر مخربی بر زندگی روزمره کودکان می‌گذارند. آن‌ها ممکن است دچار اختلال در خواب، کاهش تمرکز در مدرسه و مشکلات در روابط اجتماعی شوند. این کودکان، به دلیل ترس از وقوع اتفاقات ناگوار، از شرکت در فعالیت‌های لذت‌بخش اجتناب می‌کنند و به تدریج، دایره ارتباطات اجتماعی آن‌ها محدود می‌شود. این امر، می‌تواند منجر به احساس انزوا و تنهایی در آن‌ها شود.

ترس‌های غیرمنطقی

ترس‌های غیرمنطقی، یکی از بارزترین نشانه‌های اختلال اضطرابی در کودکان است. این ترس‌ها، که اغلب به موقعیت‌ها یا اشیاء بی‌خطر مربوط می‌شوند، می‌توانند به حدی شدید باشند که باعث ایجاد وحشت و ناتوانی در کودک شوند. برای مثال، کودکی که از تاریکی می‌ترسد، ممکن است از رفتن به اتاق تاریک یا خوابیدن در شب خودداری کند. یا کودکی که از حیوانات می‌ترسد، ممکن است از رفتن به پارک یا باغ وحش اجتناب کند. این ترس‌ها، نه تنها باعث محدود شدن فعالیت‌های کودک می‌شوند، بلکه می‌توانند تأثیر منفی بر اعتماد به نفس و عزت نفس او نیز بگذارند.

این ترس‌های غیرمنطقی، اغلب با علائم جسمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، تعریق و لرزش همراه هستند. کودک ممکن است هنگام مواجهه با موقعیت یا شیء ترسناک، دچار حمله پانیک شود. این حملات، که با احساس ترس شدید و از دست دادن کنترل همراه هستند، می‌توانند بسیار ترسناک و آزاردهنده باشند.

علائم جسمی اختلال اضطراب در کودکان

اضطراب، نه تنها بر روان، بلکه بر جسم کودکان نیز تأثیر می‌گذارد. علائم جسمی اضطراب، می‌توانند به صورت دردهای مبهم و ناراحتی‌های جسمی ظاهر شوند. برای مثال، کودک ممکن است دچار دل درد، سردرد، تهوع، استفراغ، تپش قلب، تنگی نفس، تعریق و لرزش شود. این علائم، اغلب در موقعیت‌های استرس‌زا یا هنگام فکر کردن به نگرانی‌ها تشدید می‌شوند. به همین دلیل، تشخیص اختلال اضطرابی در کودکان، می‌تواند دشوار باشد، زیرا علائم جسمی آن، ممکن است با علائم بیماری‌های جسمی اشتباه گرفته شوند.

این علائم جسمی، تأثیر مخربی بر کیفیت زندگی کودکان می‌گذارند. آن‌ها ممکن است به دلیل درد و ناراحتی، از شرکت در فعالیت‌های روزمره خودداری کنند و به تدریج، دچار افت تحصیلی و مشکلات در روابط اجتماعی شوند. همچنین، این علائم، می‌توانند باعث ایجاد احساس ناامیدی و درماندگی در کودکان شوند.

تغییر در رفتار

اختلال اضطرابی، می‌تواند باعث تغییرات قابل توجهی در رفتار کودکان شود. آن‌ها ممکن است دچار تحریک‌پذیری، بی‌قراری، گوشه‌گیری، پرخاشگری، یا مشکل در تمرکز شوند. این تغییرات، اغلب به دلیل تلاش کودک برای مقابله با اضطراب و ترس‌های خود ایجاد می‌شوند. برای مثال، کودکی که از موقعیت‌های اجتماعی می‌ترسد، ممکن است گوشه‌گیر و منزوی شود. یا کودکی که از مدرسه می‌ترسد، ممکن است پرخاشگر و نافرمان شود.

این تغییرات رفتاری، نه تنها باعث ایجاد مشکلات در روابط کودک با خانواده و دوستان می‌شوند، بلکه می‌توانند تأثیر منفی بر عملکرد تحصیلی او نیز بگذارند. همچنین، این تغییرات، می‌توانند نشانه‌ای از وجود مشکلات عمیق‌تر در روان کودک باشند و نیاز به توجه و درمان تخصصی را نشان دهند.

اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی

کودکان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، از حضور در موقعیت‌هایی که ممکن است در معرض قضاوت یا تمسخر دیگران قرار گیرند، به شدت اجتناب می‌کنند. آن‌ها از شرکت در مهمانی‌ها، مراسم‌ها، فعالیت‌های گروهی و حتی بازی با همسالان خودداری می‌کنند. این کودکان، از ترس اینکه مبادا چیزی بگویند یا کاری انجام دهند که باعث شرمساری یا تحقیر آن‌ها شود، از تعامل با دیگران دوری می‌کنند. آن‌ها ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی، احساس ناامنی، ترس و خجالت شدید کنند و به همین دلیل، ترجیح می‌دهند تنها بمانند.

این اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی، تأثیر مخربی بر روابط اجتماعی و رشد اجتماعی کودکان می‌گذارد. آن‌ها فرصت یادگیری مهارت‌های اجتماعی و برقراری ارتباط مؤثر با دیگران را از دست می‌دهند. این امر، می‌تواند منجر به احساس انزوا، تنهایی و افسردگی در آن‌ها شود. همچنین، این کودکان ممکن است در مدرسه با مشکلاتی مانند صحبت کردن در جمع، ارائه گزارش یا شرکت در فعالیت‌های کلاسی مواجه شوند.

اضطراب جدایی در کودکان

اضطراب جدایی، ترس شدید و غیرمنطقی از جدا شدن از والدین یا مراقبان است. کودکانی که از این اختلال رنج می‌برند، حتی در موقعیت‌های امن و آشنا نیز احساس ناامنی می‌کنند. آن‌ها از رفتن به مدرسه، خوابیدن در خانه دوستان، یا حتی تنها ماندن در اتاق خودداری می‌کنند. این کودکان، به طور مداوم نگران این هستند که مبادا اتفاق بدی برای والدین یا مراقبانشان بیفتد یا اینکه آن‌ها برای همیشه رهایشان کنند. این ترس، باعث ایجاد احساس وحشت و نگرانی شدید در آن‌ها می‌شود و می‌تواند منجر به بروز علائم جسمی مانند دل درد، سردرد و تپش قلب شود.

این اضطراب جدایی، تأثیر مخربی بر زندگی روزمره کودکان و خانواده‌هایشان می‌گذارد. کودکان ممکن است از رفتن به مدرسه یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی خودداری کنند و والدین نیز ممکن است مجبور شوند برنامه‌های خود را برای مراقبت از کودک تغییر دهند. این اختلال، می‌تواند باعث ایجاد تنش و استرس در روابط خانوادگی شود و به تدریج، کودک را از استقلال و اعتماد به نفس لازم برای رشد محروم کند.

انواع اختلالات اضطرابی در کودکان

اختلالات اضطرابی در کودکان طیف گسترده‌ای را شامل می‌شود که هر کدام با نشانه‌ها و ویژگی‌های خاص خود مشخص می‌شوند. اختلال اضطراب فراگیر با نگرانی‌های مداوم و بیش از حد در مورد مسائل مختلف، اختلال اضطراب اجتماعی با ترس شدید از موقعیت‌های اجتماعی و قضاوت دیگران، اختلال اضطراب جدایی با ترس شدید از جدا شدن از والدین یا مراقبان، اختلال وسواس فکری-عملی با افکار وسواسی و رفتارهای اجباری، و اختلال هراس با ترس شدید و ناگهانی از موقعیت‌ها یا اشیاء خاص، از جمله شایع‌ترین این اختلالات هستند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این اختلالات، نقش مهمی در سلامت روان و آینده کودکان ایفا می‌کند.

اختلال اضطراب فراگیر

اختلال اضطراب فراگیر، که در کودکان به وفور دیده می‌شود، با نگرانی‌های مداوم و بیش از حد در مورد مسائل مختلف مشخص می‌شود. این نگرانی‌ها، که اغلب غیرمنطقی و اغراق‌آمیز هستند، می‌توانند طیف وسیعی از موضوعات، از مسائل مدرسه و روابط دوستانه گرفته تا نگرانی‌های مربوط به سلامت خانواده و آینده را شامل شوند. کودکان مبتلا به این اختلال، به طور مداوم در حال پیش‌بینی بدترین سناریوها و تجسم فجایع احتمالی هستند. ذهن آن‌ها همواره درگیر افکار منفی و سوالات بی‌پاسخ است که باعث ایجاد احساس ناامنی و ترس در آن‌ها می‌شود. این نگرانی‌های مداوم، تأثیر مخربی بر زندگی روزمره کودکان می‌گذارند و می‌تواند منجر به بروز علائم جسمی و تغییرات رفتاری در آن‌ها شود.

این اختلال، نه تنها بر عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی کودکان تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه می‌تواند باعث ایجاد احساس ناامیدی و درماندگی در آن‌ها شود. کودکان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اغلب دچار اختلال در خواب، کاهش تمرکز و مشکلات در روابط اجتماعی می‌شوند. آن‌ها ممکن است به دلیل ترس از وقوع اتفاقات ناگوار، از شرکت در فعالیت‌های لذت‌بخش اجتناب کنند و به تدریج، دایره ارتباطات اجتماعی آن‌ها محدود شود.

اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی، با ترس شدید از موقعیت‌های اجتماعی و قضاوت دیگران مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال، از حضور در موقعیت‌هایی که ممکن است در معرض قضاوت یا تمسخر دیگران قرار گیرند، به شدت اجتناب می‌کنند. آن‌ها از شرکت در مهمانی‌ها، مراسم‌ها، فعالیت‌های گروهی و حتی بازی با همسالان خودداری می‌کنند. این کودکان، از ترس اینکه مبادا چیزی بگویند یا کاری انجام دهند که باعث شرمساری یا تحقیر آن‌ها شود، از تعامل با دیگران دوری می‌کنند. آن‌ها ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی، احساس ناامنی، ترس و خجالت شدید کنند و به همین دلیل، ترجیح می‌دهند تنها بمانند.

این اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی، تأثیر مخربی بر روابط اجتماعی و رشد اجتماعی کودکان می‌گذارد. آن‌ها فرصت یادگیری مهارت‌های اجتماعی و برقراری ارتباط مؤثر با دیگران را از دست می‌دهند. این امر، می‌تواند منجر به احساس انزوا، تنهایی و افسردگی در آن‌ها شود. همچنین، این کودکان ممکن است در مدرسه با مشکلاتی مانند صحبت کردن در جمع، ارائه گزارش یا شرکت در فعالیت‌های کلاسی مواجه شوند.

اختلال اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی، ترس شدید و غیرمنطقی از جدا شدن از والدین یا مراقبان است. کودکانی که از این اختلال رنج می‌برند، حتی در موقعیت‌های امن و آشنا نیز احساس ناامنی می‌کنند. آن‌ها از رفتن به مدرسه، خوابیدن در خانه دوستان، یا حتی تنها ماندن در اتاق خودداری می‌کنند. این کودکان، به طور مداوم نگران این هستند که مبادا اتفاق بدی برای والدین یا مراقبانشان بیفتد یا اینکه آن‌ها برای همیشه رهایشان کنند. این ترس، باعث ایجاد احساس وحشت و نگرانی شدید در آن‌ها می‌شود و می‌تواند منجر به بروز علائم جسمی مانند دل درد، سردرد و تپش قلب شود.

این اضطراب جدایی، تأثیر مخربی بر زندگی روزمره کودکان و خانواده‌هایشان می‌گذارد. کودکان ممکن است از رفتن به مدرسه یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی خودداری کنند و والدین نیز ممکن است مجبور شوند برنامه‌های خود را برای مراقبت از کودک تغییر دهند. این اختلال، می‌تواند باعث ایجاد تنش و استرس در روابط خانوادگی شود و به تدریج، کودک را از استقلال و اعتماد به نفس لازم برای رشد محروم کند.

اختلال وسواس فکری-عملی

اختلال وسواس فکری-عملی، با افکار وسواسی و رفتارهای اجباری مشخص می‌شود. افکار وسواسی، افکار، تصاویر یا تکانه‌های ناخواسته و مزاحمی هستند که باعث ایجاد اضطراب شدید در کودکان می‌شوند. رفتارهای اجباری، اعمال تکراری و هدفمندی هستند که کودکان برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی انجام می‌دهند. برای مثال، کودکی که از آلودگی می‌ترسد، ممکن است بارها و بارها دست‌های خود را بشوید یا کودکی که از نظم و ترتیب وسواس دارد، ممکن است بارها و بارها وسایل خود را مرتب کند.

این افکار وسواسی و رفتارهای اجباری، تأثیر مخربی بر زندگی روزمره کودکان می‌گذارند. آن‌ها ممکن است ساعت‌ها درگیر انجام رفتارهای اجباری شوند و از انجام فعالیت‌های لذت‌بخش خودداری کنند. این امر، می‌تواند منجر به افت تحصیلی، مشکلات در روابط اجتماعی و احساس ناامیدی و درماندگی در آن‌ها شود.

اختلال هراس در کودکان

اختلال هراس، با ترس شدید و ناگهانی از موقعیت‌ها یا اشیاء خاص مشخص می‌شود. این ترس، که اغلب غیرمنطقی و اغراق‌آمیز است، می‌تواند باعث ایجاد وحشت و ناتوانی در کودک شود. برای مثال، کودکی که از ارتفاع می‌ترسد، ممکن است از رفتن به طبقات بالای ساختمان یا سوار شدن به وسایل بازی مرتفع خودداری کند. یا کودکی که از حیوانات می‌ترسد، ممکن است از رفتن به پارک یا باغ وحش اجتناب کند. این ترس‌ها، نه تنها باعث محدود شدن فعالیت‌های کودک می‌شوند، بلکه می‌توانند تأثیر منفی بر اعتماد به نفس و عزت نفس او نیز بگذارند.

این ترس‌های شدید و ناگهانی، اغلب با علائم جسمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، تعریق و لرزش همراه هستند. کودک ممکن است هنگام مواجهه با موقعیت یا شیء ترسناک، دچار حمله پانیک شود. این حملات، که با احساس ترس شدید و از دست دادن کنترل همراه هستند، می‌توانند بسیار ترسناک و آزاردهنده باشند.

چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟

اگر متوجه هر یک از نشانه‌های اختلال اضطرابی در فرزند خود شدید، بهتر است با یک متخصص روانشناسی کودک یا روانپزشک مشورت کنید. متخصصان می‌توانند با ارزیابی دقیق وضعیت کودک، تشخیص مناسب را ارائه داده و برنامه درمانی مناسب را طراحی کنند.