سکته چشمی چیست و چقدر خطرناک است؟

سکته چشمی یا همان انسداد عروق شبکیه، یک وضعیت اورژانسی است که در آن جریان خون به شبکیه چشم به طور ناگهانی قطع می‌شود. شبکیه، بافتی حساس در پشت چشم است که وظیفه تبدیل نور به سیگنال‌های الکتریکی و ارسال آن‌ها به مغز را بر عهده دارد. قطع جریان خون به شبکیه می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی دائمی شود. به همین دلیل، شناخت علائم، علل و عوامل خطر این عارضه و اقدام سریع برای درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله توضیح میدهیم که سکته چشمی چیست و چقدر خطرناک است؟

علل سکته چشمی

سکته چشمی معمولا به دلیل انسداد یکی از عروق خونی که شبکیه را تغذیه می‌کنند، رخ می‌دهد. این انسداد می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله:

• آمبولی: در این حالت، لخته خون یا ذرات دیگر (مانند چربی یا کلسترول) از قسمت دیگری از بدن (مانند قلب یا شریان‌های بزرگ) جدا شده و از طریق جریان خون به عروق شبکیه می‌رسند و باعث انسداد آن‌ها می‌شوند.
• ترومبوز: در این حالت، لخته خون در داخل یکی از عروق شبکیه تشکیل می‌شود و باعث انسداد آن می‌شود.
• آرتریت: التهاب عروق خونی (مانند آرتریت تمپورال) نیز می‌تواند باعث انسداد عروق شبکیه شود.

عوامل خطر سکته چشمی

عوامل خطر سکته چشمی مشابه عوامل خطر سکته مغزی هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• سن بالا: خطر سکته چشمی با افزایش سن افزایش می‌یابد.
• بیماری‌های قلبی عروقی: افرادی که سابقه بیماری‌های قلبی، سکته مغزی یا حمله قلبی دارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• فشار خون بالا: فشار خون بالا می‌تواند به عروق خونی شبکیه آسیب برساند و خطر انسداد آن‌ها را افزایش دهد.
• کلسترول بالا: کلسترول بالا می‌تواند منجر به تشکیل پلاک در عروق خونی شود و خطر انسداد آن‌ها را افزایش دهد.
• دیابت: دیابت می‌تواند به عروق خونی در سراسر بدن، از جمله عروق شبکیه، آسیب برساند.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد و می‌تواند خطر سکته چشمی را نیز افزایش دهد.
• چاقی: چاقی و اضافه وزن نیز می‌توانند خطر سکته چشمی را افزایش دهند.

علائم سکته چشمی

علائم سکته چشمی می‌توانند بسیار متنوع باشند و بسته به محل و شدت انسداد عروق شبکیه، در افراد مختلف به شکل‌های متفاوتی ظاهر شوند. با این حال، برخی از علائم شایع‌تر هستند که در ادامه به توضیح بیشتر آن‌ها می‌پردازیم:

• از دست دادن بینایی: این علامت مهم‌ترین و نگران‌کننده‌ترین علامت سکته چشمی است. از دست دادن بینایی می‌تواند به صورت کامل یا جزئی باشد. در برخی موارد، فرد ممکن است به طور کامل بینایی خود را در یک چشم از دست بدهد، در حالی که در موارد دیگر، ممکن است فقط بخشی از میدان دید دچار اختلال شود. این علامت معمولا به طور ناگهانی و بدون هیچگونه هشدار قبلی رخ می‌دهد.
• تاری دید: تاری دید نیز یکی از علائم شایع سکته چشمی است. در این حالت، دید فرد ممکن است تار، مبهم یا ناواضح شود. تاری دید می‌تواند در یک چشم یا هر دو چشم رخ دهد و ممکن است همراه با سایر علائم مانند از دست دادن بینایی یا دیدن لکه‌های سیاه باشد.
• دیدن لکه‌های سیاه: برخی از افراد مبتلا به سکته چشمی ممکن است لکه‌های سیاه یا نقاط شناور را در میدان دید خود ببینند. این لکه‌ها ممکن است به صورت نقاط کوچک، خطوط یا اشکال دیگر باشند و معمولا با حرکت چشم‌ها جابجا می‌شوند. دیدن لکه‌های سیاه می‌تواند نشانه خونریزی یا سایر مشکلات در شبکیه باشد.
• درد چشم: اگرچه درد چشم علامت شایعی در سکته چشمی نیست، اما برخی از افراد ممکن است درد چشم یا سردرد را تجربه کنند. این درد معمولا خفیف تا متوسط است و ممکن است همراه با سایر علائم مانند از دست دادن بینایی یا تاری دید باشد.

تشخیص سکته چشمی

تشخیص سکته چشمی یک فرآیند دقیق و تخصصی است که توسط چشم پزشک انجام می‌شود. از آنجا که زمان در درمان این عارضه بسیار حیاتی است، تشخیص سریع و دقیق از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه به توضیح بیشتر در مورد مراحل و روش‌های تشخیص سکته چشمی می‌پردازیم:

شرح حال و معاینه بالینی

پزشک ابتدا در مورد علائم و سابقه پزشکی بیمار سؤال می‌کند. این سؤالات می‌تواند شامل زمان شروع علائم، نوع و شدت از دست دادن بینایی، وجود هرگونه بیماری زمینه‌ای (مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی) و مصرف داروها باشد.

سپس پزشک معاینه بالینی چشم را انجام می‌دهد. این معاینه شامل بررسی حدت بینایی، میدان بینایی، حرکات چشم، و واکنش مردمک‌ها به نور است.

افتالموسکوپی

افتالموسکوپی یک روش معاینه چشمی است که در آن پزشک با استفاده از یک وسیله مخصوص به نام افتالموسکوپ، داخل چشم و شبکیه را بررسی می‌کند. در صورت وجود سکته چشمی، پزشک می‌تواند تغییرات خاصی را در شبکیه مشاهده کند، مانند تورم، خونریزی، یا انسداد عروق.

آنژیوگرافی شبکیه

آنژیوگرافی شبکیه یک روش تصویربرداری است که به پزشک کمک می‌کند تا عروق خونی شبکیه را به طور دقیق بررسی کند. در این روش، یک ماده رنگی به داخل رگ‌های خونی بیمار تزریق می‌شود و سپس تصاویری از شبکیه گرفته می‌شود. این تصاویر می‌توانند نشان دهند که کدام عروق مسدود شده‌اند و میزان جریان خون در شبکیه چقدر است.

توموگرافی انسجام نوری  (OCT)

توموگرافی یک روش تصویربرداری پیشرفته است که تصاویری با وضوح بالا از لایه‌های مختلف شبکیه ارائه می‌دهد. این روش می‌تواند به پزشک کمک کند تا آسیب‌های ناشی از سکته چشمی را به طور دقیق‌تر بررسی کند.

سایر آزمایش‌ها برای تشخیص سکته چشمی

در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را نیز برای تشخیص سکته چشمی یا تعیین علت آن تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل آزمایش خون، نوار قلب، و سونوگرافی قلب باشد.

با توجه به علائم، معاینات و نتایج آزمایش‌ها، پزشک می‌تواند تشخیص قطعی سکته چشمی را تأیید کند و بهترین روش درمان را برای بیمار تعیین کند.

درمان سکته چشمی

درمان سکته چشمی باید هرچه سریع‌تر انجام شود. هدف از درمان، بازگرداندن جریان خون به شبکیه و جلوگیری از آسیب بیشتر به آن است. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• داروهای حل کننده لخته: این داروها می‌توانند به حل شدن لخته خون و بازگشت جریان خون به شبکیه کمک کنند.
• تزریق دارو به چشم: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی را به طور مستقیم به داخل چشم تزریق کند تا به بهبود جریان خون کمک کند.
• لیزر درمانی: لیزر درمانی می‌تواند برای درمان برخی از انواع انسداد عروق شبکیه استفاده شود.

کلام آخر

سکته چشمی چیست و چقدر خطرناک است؟ سکته چشمی یک وضعیت اورژانسی و خطرناک است که می‌تواند منجر به از دست دادن دائمی بینایی شود. شناخت علائم، علل و عوامل خطر این عارضه و اقدام سریع برای تشخیص و درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت مشاهده هرگونه علامت از سکته چشمی، به خصوص از دست دادن ناگهانی بینایی، باید فورا به پزشک مراجعه شود. با رعایت نکات ساده‌ای مانند کنترل فشار خون، کلسترول و دیابت، ترک سیگار، داشتن وزن سالم و ورزش منظم می‌توان خطر ابتلا به این عارضه را کاهش داد.